Xesús Rodríguez López (Lugo, 1859-1917), médico de profesión, estivo especialmente preocupado por atinguir dous obxetivos esenciais na súa obra: dunha parte, o seu empeño diríxese a conseguir a transcrición máis fidedigna dos costumes e dos ambientes para trazar unha imaxe realista da vida galega do seu tempo; doutra, esa mesma fidelidade determínao a escribir nun galego no que léxico e sintaxe reflicten transparentemente a linguaxe cotiá dos campesiños.
Escritor realista, pois, é autor de poemas, cadros de costumes, contos e mesmo pezas de teatro. Sen embargo, a súa sona nas nosas letras vén especialmente determinada por unha novela longa: A cruz do salgueiro (1899). Situada en espacios extragalegos, presenta unha decidida abundancia de acontecementos e ambientes, descritos con concisión. A cruz do salgueiro acada voz propia por constituír un decisivo paso adiante no emprego do idioma en calquera circunstancia, co que a narrativa galega camiña rectamente no proceso da súa plena normalización.
